Voor PvdA en CDA is vrijheid een spelletje
Voor PvdA en CDA is vrijheid een spelletje
Het debat over criteria voor kunst in de Tilburgse openbare ruimte is volgens het Brabants Dagblad met een sisser afgelopen. Onze conclusie is minder neutraal: maandag bleek dat zelfs zoiets fundamenteels als de vrijheid van meningsuiting voor PvdA en CDA een onderwerp is waar je vrijblijvend spelletjes mee kunt spelen. Pas toen de inzet te hoog dreigde te worden krabbelden beide partijen terug. Dat is geen sisser, dat is een ongelooflijke afgang.
De visie van de SP op het voorstel van het CDA c.s. wijkt niet af van die van de PvdA, GroenLinks en AB: in een woord onaanvaardbaar. De woorden die door onze fractie en de PvdA gebruikt werden om dat te illustreren waren terecht nogal fors. Het ging niet om een scheve stoeptegel of het zoveelste bestemmingsplan, het ging heel fundamenteel over de vrijheid van meningsuiting (ja, ook kunst valt daar onder) en de beperkingen die het CDA daaraan wilde opleggen. Dan mag je grote woorden gebruiken, nee, dan moet je zelfs alles op alles zetten.
PvdA-woordvoerder Nol van Trier nuanceerde maandag weliswaar zijn vergelijking van het CDA met Al Qaida, maar liet staan dat het voorstel censuur zou betekenen, dat de cultuur monddood gemaakt zou worden en herhaalde zijn stelling dat dit voorstel de bijl aan de wortel van de democratie legt. Terechte woorden. Maar ook hele dure woorden. Als je bereid bent die te gebruiken in een debat over een fundamentele zaak, en die woorden richt aan je eigen coalitiepartner, dan moet je ook bereid zijn de prijs voor die dure woorden te betalen. En daar bleek nou precies geen sprake van te zijn. Dat vermoeden hadden wij al, maar werd maandag helaas bevestigd.
Het kan niet zo zijn dat een fatsoenlijke sociaaldemocratische partij het bed deelt met een partij die ‘de bijl aan de wortel van de democratie’ legt. Dat had de PvdA van meet af aan duidelijk moeten maken. Ook het CDA, beschuldigd van een dergelijke misdaad, wist dat je op die manier niet meer door een deur zou kunnen. Waarom dan toch die stellingen en die toon volhouden, tot en met de eerste termijn van het debat? Omdat het rekensommetje van beide partijen geruststellend leek: het voorstel zou het in de raad net niet halen (19-20), er zou niks gebeuren, geen man overboord. Beide clubs konden op hoge toon hun achterban blijven bedienen zonder kleerscheuren op te lopen. Na de stemming zou het CDA zich vanzelfsprekend neerleggen bij de democratische beslissing om het voorstel niet goed te keuren, zonder gezichtsverlies maar met de zekerheid de onderbuikgevoelens van velen te hebben verwoord. De PvdA kon zich even wentelen in de overwinning en als redder van de vrije cultuur worden omarmd. En daarmee zou de zaak gedaan zijn, even goede vrienden.
Dat vinden wij dus een politiek spelletje. En aan spelletjes spelen met de vrijheid van meningsuiting willen wij niet meewerken. Daarom was het nodig beide partijen te dwingen hun eigen posities en stellingen serieus te nemen. Door er voor te zorgen dat hun opstelling wel degelijk gevolgen zou hebben, dat ze er niet zonder kleerscheuren vanaf zouden komen. Wij moesten de inzet van hun spelletje te hoog maken om vol te houden, en daarom was het nodig er mee te dreigen dat we met het voorstel zouden instemmen. Dat zou namelijk een te groot probleem opleveren. Het college zou geconfronteerd worden met een opdracht die ze niet zou kunnen uitvoeren, maar tegelijkertijd niet zou kunnen weigeren zonder de coalitie op het spel te zetten. Blijkbaar was dat nodig, want pas daarna begonnen beide partijen zich te bewegen.
De ‘sisser’ die vervolgens gekozen werd was een wazige toezegging van cultuurwethouder Backx om een openbaar debat over de gewraakte kruiswegstaties te organiseren (wat al gepland was, en dus een sigaar uit eigen doos), gevolgd door een brede discussie over kunst in de openbare ruimte. Dat verzand in van alles en nog wat, leidt gegarandeerd niet tot de door het CDA gewenste grenzen aan de vrijheid, maar was een voldoende gebaar om het voorstel in de koelkast te zetten en daar voorlopig ook niet meer uit te halen.
Heeft de SP daarmee zelf een politiek spelletje gespeeld? Om de donder niet. Wij menen elk woord van ons betoog tegen het misdadige CDA-voorstel, en wij menen bovenal ook dat een debat over de vrijheid van meningsuiting op het scherpst van de snede gevoerd moet worden. Om de gevolgen van zo’n debat duidelijk te maken, moest de mogelijkheid worden gecreëerd dat het voorstel zou worden aangenomen. Want zonder die inzet bleef het debat veel te goedkoop voor de dure woorden van de PvdA fractie. Het is eenvoudig de held uit te hangen als je weet dat wat je ook zegt geen enkele consequentie zal hebben. Pas toen die veronderstelde vrijblijvendheid door ons werd weggehaald kwam de werkelijke aard van het ‘debat’ naar voren. Geen waarlijk debat, maar niet meer dan een theatrale dialoog tussen PvdA en CDA waarin geen van beiden op enige moment bereid waren de daad bij het woord te voegen. Met zo’n slappe rug moet je de vrijheid van meningsuiting niet op je schouders willen laden. Je mag een coalitiegenoot er niet van beschuldigen de bijl aan de wortels van de democratie te leggen en vervolgens gezellig samen doorgaan alsof er niets gebeurd is, en je tegelijkertijd als morele winnaar en beschermheer van de vrijheid willen opwerpen. Die rol was voor Van Trier en de PvdA fractie gewoonweg een maatje te groot. Dat is maandag gebleken. En dat is geen ‘sisser’, dat is geen ‘gesus’, dat is een ongelooflijke en onwaardige afgang.
Veerle Slegers
Johan van den Hout
Luister hier naar de tweede termijn van het KORT-debat...