Tilburg

Het college-akkoord van de nieuwe coalitie van PvdA, VVD, CDA, GroenLinks en D66 in Tilburg bevat vooral veel bezuinigingen op zorg, welzijn, onderwijs en cultuur. Precies dat wat PvdA en GroenLinks voor de raadsverkiezingen beloofden niet te doen. Voortzetting van de vorige coalitie over links (PvdA, SP, GroenLinks), aangevuld met bijvoorbeeld verkiezingswinnaar VVD, was op grond van de verkiezingsuitslag mogelijk geweest. Daarmee had ook het sociale beleid van de afgelopen twee jaar kunnen worden voortgezet en waren de bezuinigingen op kwetsbare groepen Tilburgers niet nodig geweest: het concept-college-akkoord dat de SP enkele weken geleden opstelde laat dat zien. De PvdA hield zich uit angst voor de door de SP ingezette nieuwe bestuursstijl wederom niet aan eerder gedane afspraken en koos voor een rechtse coalitie. En daarmee voor een snoeihard neoliberaal kortingsbeleid. Hieronder de tekst die SP-fractievoorzitter Veerle Slegers uitsprak tijdens het debat over het rechtse regeerakkoord op vrijdag 16 april.

Wankele coalitie
‘Deze tijd vraagt om een stabiel bestuur’, zegt het nieuwe regeerakkoord van PvdA, VVD, CDA, GroenLinks en D66 in Tilburg. Een stabiel bestuur? Met het CDA, dat een zetel verloor, dat een wethouder verloor, dat een heel college verloor? Met de PvdA, die een wethouder verloor, die een burgemeester verloor, die onwaarachtig en leugenachtig werkte in het Midi-dossier, die afspraken over zes jaar besturen en over een nieuwe stijl van besturen aan de wilgen hing? Met een D66 dat tot op heden niet kan worden beticht van welke visie op, of inhoudelijke inbreng over de stad dan ook. Met 5 partijen die elkaar niet allemaal nodig hebben?

Volgens het nieuwe college is een brede basis in de raad de definitie van een stabiel bestuur. De ervaring leert echter hoe breder zo’n coalitie, hoe groter de kans op verdeeldheid. Zeker als twee van de vijf partijen uit het college kunnen stappen (of gezet worden) zonder dat de meerderheid in de raad in gevaar wordt gebracht. En de interne verdeeldheid is groot, zo blijkt uit dit visieloze compromisakkoord. De ‘gezamenlijke verantwoordelijkheid’ van raad en college werd bij de presentatie van dit ABC al onderuit gehaald met de opmerking van wethouder Hamming dat ‘de begrotingsbehandeling bij deze is afgerond’. Oftewel, gemeenteraad, stad, ga maar wat netwerken of een pilsje pakken: We hebben jullie niet nodig de komende vier jaar. Na 2 jaar van nieuw, transparant en verantwoordelijke besturen zijn we weer terug bij af: Bij een betonnen coalitie die zich niks gelegen laat liggen aan de lokale democratie.

Bedrijven, asfalt en stenen belangrijker dan mensen
Wat de SP verder opvalt, is dat de mens niet centraal staat in het collegeakkoord maar bedrijven, stenen en grote projecten. “Veel bedrijven hebben het moeilijk”. Nergens in het akkoord wordt op dezelfde manier expliciet benoemd dat Tilburgers het moeilijk hebben. Het college wil “verantwoord omgaan met dat wat ons het meest dierbaar is in de stad: de Tilburgers”. Dan stel ik namens de SP de vraag: als die Tilburger je zo dierbaar is, waarom bezuinig je dan vooral op zorg, welzijn en onderwijs?

Afbraak georganiseerde solidariteit
‘Wij stellen de zelfredzaamheid van mensen voorop. Mensen die echt niet zonder hulp kunnen krijgen die’, aldus het akkoord. Dat is een Jip-en-Janneke versie van keihard neoliberalisme. De overheid is eigenlijk alleen maar een vangnet en moet vooral zo klein mogelijk gehouden worden. Alleen Tilburgers die nog “sociaal kunnen stijgen”, wat dat dan ook is, verdienen hun plek in de lokale samenleving. Het idee van georganiseerde solidariteit, het idee dat je gezamenlijk meer bereikt dan individueel, ideeën die de kern van de sociaal-democratie zouden moeten vormen, zijn volledig opgegeven. De overheid enkel als nachtwakersstaat in plaats van behartiger van het publieke belang. Vraag van de SP aan wethouders Hamming en Frenk: Hebben ook kwetsbare Tilburgers voor wie “sociale stijging” alleen een abstracte theoretische loze kreet is en die als groep door Gerrit Poels worden ingeschat als toch zo’n 20% van de bevolking, ook recht op een menswaardig bestaan? En zo ja, hoe gaat u dat dan regelen? Kunt u bijvoorbeeld garanderen dat de sociale activeringsorganisaties die juist deze groep essentiëel ondersteunen niet worden gekort de komende vier jaar?

Snijden in zorg en inspraak van burgers
‘De WMO is (…) er op gericht om mensen met een beperking te helpen waardoor zij beter mee kunnen doen in de maatschappij’. Da’s een typische slachtofferanalyse, een soort sociaal Stockholmsyndroom. De WMO ís namelijk geen verbetering van de zorg maar een bezuiniging en verschraling. Ja, als gemeente moeten we daar mee leven, maar het is een slecht begin om te doen alsof de WMO een zegen is. Dat leidt tot een beleid in lijn met die uitgangspunten, namelijk afbouwen van zorg en zogenaamde ‘eigen verantwoordelijkheid’, individualisering en verdere marktwerking. Het Tilburgse ABC gaat helemaal mee in dat gedachtegoed, en richt zich met name op betaalbaarheid. Ook in Tilburg wordt gesneden in de zorg, juist nu de behoefte daaraan toeneemt door bijvoorbeeld vergrijzing.

Betaalbaarheid geldt alleen voor de gemeente, niet voor burgers. Het recht op zorg, voor de SP een fundamenteel uitgangspunt van een menselijk stadsbestuur, verdwijnt onder dit bestuur uit beeld. Op buurtniveau wordt gezocht naar meer participatie van burgers, maar tegelijkertijd wordt er juist bezuinigd op burgerparticipatie en op communicatie rond projecten en werkzaamheden. En worden er dus vijf buurthuizen weggehaald. Dit is niet met elkaar in overeenstemming te brengen. We zijn vooral benieuwd naar de uitleg van PvdA en GL hierover. Ook wil ik graag horen van wethouders Hamming Frenk of het klopt dat dit college vijf buurthuizen gaat sluiten, met name in kwetsbare wijken als Jeruzalem en Fatima. Vraagje ook specifiek aan het CDA hoe deze partij dit rijmt met haar verkiezingsslogan voor meer kleinschalige buurtvoorzieningen. Een andere vraag aan alle collegepartijen is hoe ze het opheffen van bijv. het Tilburgs Overleg Gehandicaptenorganisaties (TOG), het halveren van de loketten Z, het wegbezuinigen van de voorlichting over vrouwenmishandeling, het korten op vervoer van kwetsbare leerlingen denken te verantwoorden.

‘Armen moeten zoveel mogelijk geprikkeld worden om zelf hun situatie te verbeteren’. Het idee hierachter móet wel zijn dat armoede een kwestie van ‘eigen schuld’ is. Als je armen maar vaak genoeg vertelt dat ze niet zo arm moeten zijn, komt het wel goed. Je moet ze meer ‘prikkelen’, alsof armen niet al overprikkeld worden. Arm zijn is je eigen schuld. Armen in Tilburg zijn volgens dit college vooral te lui om rijk te worden.

Ondoordachte onderwijsbezuinigingen
Aan onderwijs worden weinig woorden vuil gemaakt. D66-lijsttrekker de Vries had in de verkiezingscampagne de term ‘vroegtijdige schooluitval’ enkele malen horen vallen en fietste die op goed geluk in het collegeakkoord, zonder te checken of het nu al zeer stevige Tilburgse vroegtijdige-schoolverlatersbeleid wel geld nodig had. Dat onderwijsbegeleiding er juist voor zorgt dat er minder beleid en dus minder geld nodig is voor vroegtijdige schoolverlaters, heeft hij tot op heden niet bedacht. Waarmee het enige wapenfeit van D66 in het akkoord 1 miljoen euro minder geld voor onderwijs is. De Universiteit van Tilburg, zelfs de hbo’s en mbo’s komen in het hele programma niet eens voor. Zie hier onderwijspartij D66…

Niet meer “samen wonen en samen leren”
Integratie als afzonderlijk beleidsterrein wordt opgegeven, gehoopt wordt op de integratie hiervan in alle beleidsterreinen. Het onderscheid autochtoon – allochtoon mag niet meer gemaakt worden. Als streven is dat lovenswaardig, maar als aanpak betekent het vooral dat er niets meer gebeurt. Zette het vorige college nog in op het aanpakken van de problematiek van witte en zwarte scholen, diversificatie van wijken en buurten en op een gerichte aanpak van een oververtegenwoordiging van sommige groepen in de veiligheidsstatistieken, dit nieuwe college gaat vooral niets meer ondernemen. Da’s zacht gezegd typisch. Vooral voor
bijvoorbeeld een VVD die zo graag juist altijd wel onderscheid maakt tussen bevolkingsgroepen en de mond vol heeft over Marokkanenproblematiek. We horen graag van deze partij meer over deze contradictie.

Sport en cultuur: geld voor de top, de gewone Tilburger betaalt
Over cultuur hadden PvdA en GL de mond vol de afgelopen jaren. Nu laten ze zien dat ze alleen voor cultuur voor de elite zijn, en dat ze fors bezuinigen op cultuur voor de brede bevolking door te snijden in de budgetten voor de bieb en Factorium. Hetzelfde geldt voor sport: het college-akoord verlaagt de stadionhuur voor Willem II met 4 ton en schenkt nog eens enkele tonnen aan de club voor de maatschappelijke inzet van de (inmiddels degradatievoetbal spelende) maar toch nog steeds goed betaalde spelers in de stad. Tegelijk heeft de coalitie een verhoging (!) afgesproken van de zaalhuren voor amateursportclubs. Deze grachtengordelmentaliteit past niet bij Tilburg, geacht college.

Auto belangrijker dan fiets en openbaar vervoer
‘Verbeteren van de bereikbaarheid van de binnenstad’. Dat geeft te denken. Momenteel kun je met je auto zowat ín de winkels komen en parkeren. Er is fysiek niet eens ruímte voor nog meer van dit soort bereikbaarheid. Nog ernstiger is dat terwijl het vorige college in het verkeersbeleid meer aandacht organiseerde voor verkeersveiligheid, bij de bekende hotspots en rond de basisscholen, dit programma daar niets over vermeldt. De paragrafen over het Wilhelminakanaal, spooraansluitingen en stadsdistributie zijn staand beleid. Voor fietsers ziet het er slechter uit. Had het vorige college nog een duidelijke ambitie (fietsstad nummer 1, elk jaar een procent meer fietsers), dit college voert volgens het programma alleen nog uit wat al gepland was aan werkzaamheden aan de bestaande fietsroutes. GroenLinks had in haar verkiezingsprogramma fietsbeleid als speerpunt maar laat dat nu helemaal los. Dat het Openbaar Vervoer ‘op orde’ moet zijn is een enorme open deur, terwijl het juist hoog tijd is dat het college duidelijke keuzes maakt rond de dilemma’s OV, bereikbaarheid, toegankelijkheid, veiligheid, weginrichting en – als voorwaarde voor dit alles – duidelijkheid over de zeggenschap in het (provinciale!) OV beleid.

Het voornemen om de parkeerexploitatie volledig sluitend te maken, klinkt hoopvol. Met het huidige tekort op de parkeerexploitatie, het tekort door de binnenkort te bespreken blunder van het Pieter Vreedeplein én toekomstige tekorten bij de bouw van nieuwe parkeergarages bij drie winkelcentra , betekent dat een forse verhoging van de parkeertarieven. Toch durft dit college het in haar programma niet aan daarover een uitspraak te doen. Als de opmerking over een ‘level playing field’ bij parkeren bij wijkwinkelcentra moet betekenen dat dit pas wordt ingevoerd als alle drie deze centra tegelijk over kunnen stappen op betaald
parkeren, betekent dit een enorme wissel op de exploitatie van garages die eerder klaar zijn. Ook dit leidt tot verdere verhoging van de tarieven. We horen graag van wethouder Lauwerier hoe hij dat in beleid gaat gieten.

Wel of niet een nieuw stadhuis?
De verglazing (uitbreiding van het glasvezelnetwerk) wordt verder gestimuleerd, maar helaas geen woord (meer) over een wifi-netwerk. Hoe zit dat eigenlijk? ‘Ontwikkelingen rond stadskantoor 1’ is een nogal vage beschrijving, bewust niet helder. Tot in den treure is hierover geschreven, je zou nu toch een duidelijk standpunt mogen verwachten. De visie van BRO op de binnenstad voorziet altijd nog in de mogelijkheid (of noodzaak) om het stadhuis te verplaatsen naar de Spoorzone (een mogelijkheid die ook in de allerlaatste zin van dit programma nog volledig open gehouden wordt!). College: Wilt u wel of niet beginnen met een nieuw stadhuis in de Spoorzone? Voor alle duidelijkheid: de SP wil dit niet!

Gebrek aan keuzes en helderheid
De paragraaf in het akkoord over ‘voorzieningen’ is een fors staaltje vaaghazerij. Betekent dit langere openingstijden en extra koopzondagen, wethouder de Ridder? Versobering door het verlagen van kwaliteitseisen op de woningbouw moeten woningen goedkoper maken zonder dat dit leidt tot verschraling... Het college wil voor een dubbeltje op de eerste rang zitten, of we hebben ons in het verleden laten oplichten. Zonder verdere uitleg of ambitie of zelfs maar een hint van hoe dit te bereiken is deze paragraaf een hol vat. Ook de opmerking over zogenaamde ‘scheefwoners’ is volstrekt obligaat, vrijblijvend en het herhalen van een mantra uit het verleden. Er is op dit punt geen enkele dwang mogelijk of wenselijk.

Het containerbegrip ‘leefbaarheid’ wordt in het college-akkoord gevuld met ‘alles wat over was’ (inclusief Willem II…). De belofte van het college om in de Vogeltjesbuurt en Stokhasselt binnen vier jaar het aantal werklozen en schoolverlaters te halveren (zonder dat dit ten koste gaat van de andere (impuls)wijken) is lovenswaardig. Hoe dit te bereiken wordt niet vermeld. Wij zullen het college dus regelmatig vragen om de stand van zaken. Bij ‘schoon heel en veilig’ is graffitibestrijding een speerpunt, maar daarover is inmiddels een zeer positieve evaluatie verschenen. Voortzetten van de huidige aanpak, meer is niet nodig. ‘De uitdaging voor de komende jaren ligt vooral in een bewuste keuze van thema’s die de hoogste prioriteit hebben’. Iemand heeft hier erg z’n best gedaan om de definitie van politiek en bestuur opnieuw te formuleren, maar vergeten dat een collegeprogramma die keuzes juist al helder zou moeten maken.

Neoliberaal beleid en bloedeloze compromissen
Dit collegeakkoord is een rechts en neoliberaal programma. Het staat voor een nóg verder terugtredende overheid, het afbreken van de georganiseerde solidariteit, het verkleinen van de overheid, het verlagen van de lastendruk (en dus meer lastenverlaging voor rijken dan voor armen), het wijzen op zelfredzaamheid van mensen die juist ondersteuning nodig hebben en het verhogen van de uitgaven voor ‘asfalt en stenen’ ten koste van zorg, welzijn en onderwijs. Het is ook een vaag en daarmee laf programma, er worden amper keuzes gemaakt, de teksten zijn voor alle uitleggen vatbaar, het geeft geen blijk van een visie noch van een doorkijk naar 2014. Dit is een bloedeloze compromistekst, waaruit vooral de hoop spreekt dat ‘we er gaandeweg wel uit komen’. En dat terwijl de huidige tijd vraagt om daadkrachtig optreden en duidelijkheid, de rijksoverheid tot september onduidelijkheid laat bestaan over de omvang van het gemeentefonds en de politieke opvattingen binnen het college potentieel ver uiteen lopen. Dit gevoegd bij een coalitie waarin de partijen elkaar niet (allemaal) nodig hebben: Het levert allemaal alleen een hoogst instabiel vooruitzicht op.

7 fulltime wethouders: De Tilburger betaalt
Tel daarbij op dat dit college een verbijsterend valse start maakt door in crisistijd de Tilburgers te vragen om voor 23 miljoen de broekriem aan te trekken maar zelf met maar liefst 7 fulltime betaalde wethouders komt. De SP heeft laten zien dat wethouders heel goed hun werk kunnen doen voor 75% van hun standaardsalaris. Maar dit college leidt aan grootheidswaanzin nog voordat het iets heeft gepresteerd en bedient zichzelf goed uit een volle ruif, waar die van de meeste Tilburgers toch echt een stuk leger wordt. De talloze geschokte en boze reacties uit de stad van de afgelopen week, zowel vanuit het maatschappelijke middenveld als vanuit burgers, leren de SP dat de vijf nieuwe coalitiepartijen tijdens de onderhandelingen niet ergens op de hei hebben gezeten maar op een andere planeet en in elk geval in een andere belevingswereld dan de Tilburgers die ze geacht worden te vertegenwoordigen. Resultaat is een asociaal college-akkoord van een asociaal college dat hier beleid voorstelt dat niks met de SP-uitgangspunten van menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit meer te maken heeft.

Tijdens het debat diende de SP-fractie voorstellen in om de zeven wethouders op grond van 5 fte te betalen (dus zeven wethouders voor de prijs van vijf), voor een verlaging van de vergoedingen voor raadsleden van 20% en voor eenzelfde verlaging van de jaarlijkse budgetten die de fracties krijgen voor de uitvoering van hun werk. De voltallige coalitie stemde tegen deze voorstellen. Behalve de SP stemde de rest van de oppositie voor het wethoudersvoorstel. Maar ook deze fracties wilden niet aan hun eigen vergoedingen tornen.