Tilburg

Na een pittig debat koos de voltallige gemeenteraad donderdagavond 10 februari in een extra raadsvergadering voor een combinatie van de voorstellen van de coalitiepartijen SP, PvdA, VVD en GroenLinks en van de oppositiepartijen. Het eerste voorstel behelsde het houden van een diepgaand onderzoek door een commissie van externe deskundigen naar het hele proces rondom de realisatie van het Midi-theater en naar de budgetoverschrijdingen van andere grote bouwprojecten in Tilburg. Het tweede voorstel betrof het houden van een raadsenquete, waarbij een commissie van raadsleden van diverse partijen alle bij het proces betrokken mensen onder ede horen om te kijken wat er mis is gegaan rondom de Midi en andere bouwprojecten.

Al snel bleek in de raadsvergadering dat alle partijen op één lijn zaten wat betreft het te bereiken doel: Nu eindelijk eens boven tafel brengen waardoor de verbouwing van het Midi-theater zo moeizaam verloopt en zoveel extra kost dan is afgesproken. Hetzelfde geldt voor een aantal andere grote Tilburgse bouwprojecten als het Factorium, de MFA’s (multifunctionele accommodaties oftewel grote wijkcentra) en de Skaeve Huse. Alleen de keuze van het middel om dat doel te bereiken verschilde: De coalitiepartijen, waaronder de SP, wilden een onafhankelijk onderzoek door externe deskundigen omdat bijvoorbeeld bouwtechnische en financiële expertise van buitenaf zowel de fouten aan het licht kan brengen als mogelijke oplossingen. Zoals Albert Einstein al zei: Je kunt geen problemen oplossen door dezelfde manier van denken te hanteren die de problemen veroorzaakte.

De oppositiepartijen wilden een raadsenquete omdat iedereen die betrokken is of is geweest bij het Midi-project dan onder ede kan worden gehoord. Bezwaar van de SP en de rest van de coalitie daartegen was dat er bij een raadsenquete geen externe deskundigheid wordt ingebracht. Bovendien is een groot deel van de raadsfracties inmiddels zelf op de één of andere manier betrokken bij het Midi-project waardoor een frisse en onbelaste kijk op die problemen niet meer mogelijk lijkt, laat staan op een oplossing. Toen in de loop van de vergadering bleek dat ondanks de consensus over het doel het debat over het middel rondjes bleef draaien, besloten SP, PvdA, VVD en GroenLinks om een gebaar te maken naar de oppositiepartijen: Schuif beide voorstellen voor een extern onderzoek en een raadsenquete in elkaar. Dat haalde meteen de angel uit het debat. Deze combinatie van een raadsenquete met inbreng van externe deskundigen (waarvoor elke partij namen en disciplines mag suggereren), zo snel mogelijk af te ronden (liefst vóór de zomer) bleek voor iedereen aanvaardbaar. In een kort daarvoor nog onvoorstelbaar geachte eensgezindheid werd deze extra raadsvergadering afgesloten.

Lees hieronder de inbreng in de eerste termijn van het raadsdebat van SP-fractievoozitter Veerle Slegers:

De SP heeft zoals alle partijen in deze raad in december 2007 ingestemd met de aankoop en de verbouwing van het Midi-pand. Liever een aansprekend middentheater in een gemeentelijk gebouw dat een gat in de Tilburgse culturele markt vult dan een dump-beddengigant immers. Daarvoor moet je echter wel deugdelijke begrotingen en bedrijfsplannen maken en daar ontbrak het aan. Nadat het vorige college uiteindelijk viel over een wankele onderbouwing van de Midi-plannen, zijn er in de daaropvolgende college-onderhandelingen van april vorig jaar harde afspraken gemaakt over de financiering en het bedrijfsplan. Dat was de reden voor de SP om in te stemmen met voortzetting van het project.

Dat het nu toch mis is gegaan en de verbouwing tot zo’n grote overschrijding heeft kunnen leiden, moet wat ons betreft aanleiding zijn tot een diepgaand onderzoek vanaf het begin van het besluitvormingsproces naar de verbouwing van het Midi-theater. Dat onderzoek moet worden uitgevoerd door een externe commissie. Reden daarvoor is in de eerste plaats dat met een extern onderzoek ook externe deskundigen hun expertise kunnen inbrengen. Een onderzoek of enquête door de raad zelf zoals het CDA en enkele andere fracties voorstellen, biedt die mogelijkheid niet.

Een andere reden voor de SP om te kiezen voor een extern onderzoek in plaats van voor een raadsenquête is het feit dat het politiek inmiddels immens beladen Midi-project niet nog verder moet worden gepolitiseerd maar door externe, onafhankelijke deskundigen onder de loep moet worden genomen. Alleen op die manier kan er zowel bestuurlijk als ambtelijk een leerproces op gang komen en kunnen er objectieve conclusies worden getrokken. Op basis van die conclusies kan dan altijd nog worden bezien of er alsnog een raadsenquête wenselijk is.

Het is wel van groot belang dat de raad inbreng heeft en betrokken blijft bij het onderzoek. Om dat te regelen kan de SP zich voorstellen dat de nieuwe Rekenkamer een rol krijgt in het onderzoek. Het doel van lokaal rekenkameronderzoek is het versterken van de controlerende functie van de raad. Én het meer inzicht geven aan burgers in de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gemeentelijk beleid. Daarmee wordt dus een bijdrage geleverd aan meer publieke verantwoording. En dat is precies wat we hebben afgesproken bij het aantreden van dit college.

Want één van de dingen die we in de onderhandelingen op tafel legden en waar afspraken over zijn gemaakt, is over een transparante en verantwoordelijke stijl van besturen. Als er tegen de afspraak en de besluitvorming in dingen erg mis gaan, moet je laten zien wát er mis is gegaan. En moet degene die verantwoordelijk is voor de fouten rekenschap afleggen. Tilburgers hebben daar recht op. Dat is ook de reden waarom de SP de beslissing van wethouder Backx als portefeuillehouder en dus verantwoordelijk bestuurder logisch maar ook integer en dapper vindt.

De SP wil ook nog een ander extern onderzoek laten doen, en wel naar de andere budgetoverschrijdingen die structureel lijken te zijn bij grote bouwprojecten: De Skaeve Huse, MFA’s, dierenasiel, Midi, het Factorium. Iedere keer weer lopen ze uit de hand, ook al zijn er van tevoren harde afspraken over gemaakt. Dat kost niet alleen miljoenen maar ook menskracht en bestuurders en daarmee tast je de financiële en bestuurlijke daadkracht van Tilburg aan. Om maar niks te zeggen van de geloofwaardigheid en integriteit van de gemeente en de politiek. Dat alles moet nu maar eens afgelopen zijn.

Toevallig vandaag trad in Amsterdam de wethouder af die verantwoordelijk is voor de aanleg van de NoordZuidlijn wegens een budgetoverschrijding. Nu gaat het hier om een overschrijding van €290 miljoen (en zelfs uiteindelijk van 1 miljard!) ipv. €1,9 miljoen, maar blijkbaar is tenminste één van de pijnpunten in het NoordZuidlijn-proces wel degelijk overeenkomstig de analyse die van Thijn en Winsemius in hun brief maken: Het is “onduidelijk wie de aansturing vanuit de gemeente doet.” Gezien de toekomstige veel grotere projecten dan het Midi-theater die op stapel staan in bijvoorbeeld de Spoorzone, is er de SP veel aan gelegen om voor eens en voor altijd duidelijkheid te krijgen over wat er steeds fout gaat en over hoe het dan wél moet.

Al met al dus een extern onderzoek en de inbreng van deskundigen. Zodat boven tafel komt wat er vanaf het begin mis ging en hoe het voortaan structureel anders moet, niet alleen bij het Midi-theater maar ook bij de andere grote projecten in Tilburg.