Tilburg

Een vijf-partijen-coalitie werpt al zijn schaduw vooruit over Tilburg. Als we geregeerd gaan worden door een monsterverbond van VVD, CDA, PvdA, D66 en GroenLinks, zou dat uniek zijn. Maar: zal het ook stabiel zijn?

Even terug naar wat de kiezer zei op 3 maart over ons stadsbestuur. Sinds twee jaar worden we geregeerd door een naar links hangende coalitie van PvdA, SP en GroenLinks, met een stevige corrigerende vinger in de pap voor de VVD. Die voor Tilburg unieke alliantie ontstond toen het CDA zich onhandig uit het centrum van de macht manoeuvreerde. Eerst stuurde het de eigen wethouder op het MIDI-dossier naar huis en daarna zichzelf het politieke bos in. De PvdA, Tilburgs grootste partij, deed een beroep op de tot dan oppositionele SP en VVD om de stad toch bestuurbaar te houden. Dat lukte, vooral omdat PvdA-voorman Hamming beide partijen en het publiek toezegde dat de nieuwe alliantie geen gelegenheidsverbond zou zijn maar in principe voor zes jaar aan de slag ging – mits de kiezers dat in 2010 mogelijk zouden maken.
Wie naar de uitslag van 3 maart kijkt, ziet dat de kiezers dat inderdaad gedaan hebben. De zittende coalitie kan als ze wil, zonder mankeren door. De een heeft wat verloren, de ander wat gewonnen en per saldo heeft het huidige college een meerderheid van de Tilburgse kiezers achter zich gekregen. Dat is een compliment waard. Zeker als we ons nog even herinneren wat er in de afgelopen twee jaar allemaal nog gebeurde: CDA-voorvrouw Els Aarts had aardig wat lijken in de kast achtergelaten (zoals het grote financiële gat van de Pieter Vreede-garage) en de PvdA-bestuurders Bakx en Vreeman namen tussentijds een loopje met wat het kroonjuweel van de nieuwe coalitie moest zijn: transparant bestuur. Beiden onthielden de burgers, de raad en zelfs de eigen collega’s in B&W vitale informatie over de kosten van de nieuwe MIDI en moesten dientengevolge het politieke veld ruimen. Hard, maar rechtvaardig, gezien de nieuwe afspraken over een betere politieke moraal.

En zoals gezegd: afgemeten aan de uitslag van 3 maart door de kiezers gebillijkt. Het zittende college kan door maar doet dat niet. Jan Hamming lijkt zijn belofte van 2008 vergeten en koerst op een heel ander college van B&W. Met winnaar D66 maar ook met verliezer CDA. Dat zou een wel erg korte ballingschap betekenen voor de partij die sinds de invoering van het algemeen kiesrecht Tilburg regeerde en in 2008 hard toe was aan een fundamentele herbezinning. Hammings draai is ook wel erg kort door de bocht naar de SP toe. De partij die in 2008 Hamming hielp aan draagvlak voor een nieuwe coalitie, wordt nu wel heel rap aan de kant geschoven. Dat betekent een welbewuste ruk naar rechts, niet gebaseerd op de wil van de kiezer met de strategische luimen van Jan Hamming. Op korte termijn wellicht een te begrijpen keuze, op de langere termijn nogal riskant. De PvdA van nu gaat wel erg lijken op het CDA van toen: machtspolitieke partijen die andere partijen als pionnen zien. Maar wat niet gaat zoals het moet, moet maar zoals het kan. Zeker is dat het politieke monsterverbond dat nu in de steigers staat, ruime steun in de gemeenteraad heeft. Links in de oppositie blijft nu alleen de SP, op rechts zullen TVP, PVT, VSP en TON eerst onderling moeten uitzoeken hoe je oppositie voert tegen zo’n overmacht.

Maakt een zwakke oppositie de nieuwe coalitie sterk? Zo lijkt het maar die schijn kan bedriegen. Zoals ook in 2008 bleek, een coalitie worden nooit door de oppositie onderuit gehaald, maar door eigen toedoen. Bij gebrek aan ideologische gelijkgezindheid zal stabiliteit ene groot probleem kunnen zijn. Zeker nu er de komende tijd belangrijke zaken op Tilburg af komen. De ambtelijke werkgroepen die al een half jaar in opdracht van de regering op zoek zijn naar enorme besparingen, zullen zeker niet de lokale politiek vergeten. Veel landelijke bezuinigingen zullen direct of indirect hun weerslag hebben op wat er in Tilburg wel en niet kan.
De dominante positie van de PvdA kan wellicht tot nieuwe wrijving met de oude heersers van het CDA leiden. Twee jaar oppositie lijkt me te kort om echt gelouterd te worden. En hoewel GroenLinks wel wat liberaler wordt, voorzie ik toch heel wat aanvaringen met de VVD. Die is nu niet langer contragewicht in een overwegend linkse coalitie, maar met het CDA een stevig gewicht naar rechts. Dat daarbij D66 de balans naar believen doen doorslaan, moet Jan Hamming toch ook niet echt geruststellen.
Stabiliteit lijkt dus niet het eerste waaraan we bij het op stapel staande monsterverbond moeten denken. Eerder diversiteit. Dat laatste kan spannende politiek opleveren. Erg leuk om te volgen, wellicht wat minder leuk als je denkt aan de mogelijke gevolgen.

Dit artikel van Tiny Kox verscheen op 27 maart 2010 in het Brabants Dagblad