Tilburg

Al enkele jaren op een rij halen in de Tilburgse gemeenteraad voorstellen voor het organiseren van een autovrije zondag net geen meerderheid. Na de verkiezingen van maart 2006 ligt die situatie echter anders. Dit initiatiefvoorstel draagt het college op om volgend jaar aan te sluiten bij de in het hele land gehouden autovrije zondag, andere initiatieven in het kader van de ‘week van de vooruitgang’ te bevorderen of te faciliteren en te streven naar volwaardige deelname op termijn aan de ‘week van de vooruitgang’ en de ‘European Mobility Week’.

Voorstel
De autovrije zondag is een prima gelegenheid om aandacht te vragen voor een beter, gezonder en veiliger (leef)milieu. Daarnaast is het ook een dag waarop publiciteit gemaakt kan worden voor bestaande en/of nieuwe initiatieven die duurzame mobiliteit stimuleren. Voor automobilisten is de autovrije dag een prikkel om bewuster gebruik te maken van de auto, met name voor korte ritten, en om kennis te maken met alternatief vervoer, zoals lopen, fiets, bus, of trein. Tilburgers kunnen op de autovrije zondag de stad anders ervaren: schoner, rustiger en veiliger. En ze kunnen de vrijgekomen ruimte op een andere manier gebruiken. Zie voor achtergrondinformatie en suggestie voor de invulling de bijlage bij dit voorstel.

Besluit
De raad draagt het college op om jaarlijks (start 2007) een autovrije zondag te organiseren en daarbij aan te sluiten bij passende (inter)nationale activiteiten (zoals Week vd Vooruitgang / Europese Mobiliteitsweek). In overleg met de raad worden delen van de stad afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Op diezelfde dag organiseert de gemeente zelf minstens één publieksevenement in het kader van duurzaam vervoer. Burgers en organisaties in de stad worden door de gemeente actief uitgenodigd om op de autovrije zondag evenementen te organiseren die aansluiten bij het thema van de Week van de Vooruitgang 2007. Het college doet aan de raad een voorstel om binnen haar zittingstermijn te komen tot volwaardige deelname van Tilburg aan de ‘Week van de Vooruitgang’ en de ‘Europese Mobiliteitsweek’.

Aanvullende informatie over Autovrije Zondag

Initiatieven in en rond Tilburg
Sinds de jaren negentig worden in een toenemend aantal steden in Nederland autovrije zondagen georganiseerd. Langzaamaan begint dit een landelijk evenement te worden. De autovrije zondag is op verschillende plaatsen uitgegroeid tot een traditie waarbij een week lang op tal van manieren wordt stilgestaan bij automobiliteit en duurzaam vervoer (de zogenaamde ‘week van de vooruitgang’). Ook in Tilburg doet een aantal basisscholen al op eigen initiatief mee aan de actie ‘Op voeten en fietsen naar school’ (dit jaar op 21 september), en hebben het ‘European Charter for the European Mobility Week’ ondertekend. De Provincie Noord-Brabant heeft onlangs aangegeven mee te willen werken aan activiteiten in het kader van de Week van de Vooruitgang, en denkt daarbij aan het organiseren van gratis openbaar vervoer in het weekend van de autovrije zondag. Ook de gemeente Tilburg heeft – afhankelijk van de financiering – haar medewerking hieraan toegezegd.

Draagvlak
Tilburgers kunnen op de autovrije zondag de stad anders ervaren: schoner, rustiger en veiliger. Hierdoor neemt het draagvlak onder de bewoners toe voor toekomstige maatregelen. En kinderen kunnen weer veilig op straat spelen. Er zijn genoeg redenen te bedenken om een dag stil te staan bij de impact van de auto op ons (leef)milieu. Ondanks technische mogelijkheden is de laatste tien jaar het energieverbruik per autokilometer nauwelijks afgenomen. Auto’s worden steeds sneller en zwaarder en krijgen meer energieverbruikende accessoires, zoals airco. De uitstoot van CO2, het belangrijkste broeikasgas, door het autoverkeer nam de afgelopen tien jaar met maar liefst 30% toe. Dit alles is in tegenspraak met de Kyoto-afspraken. Voor verplaatsingen tussen 5 en 10 kilometer gebruikt de Tilburger in bijna driekwart van de gevallen de auto. Terwijl fietsen of lopen op deze afstanden vaak prima te doen is. Het gemotoriseerde wegverkeer is de belangrijkste oorzaak van de geluidshinder die miljoenen Nederlanders ervaren. Geluidhinder zorgt voor slaapstoornissen, stress en achteruitgang van woongenot en leefklimaat. Veel ruimte voor spelen, lopen en fietsen wordt ingenomen door rijdende en stilstaande auto’s. Jaarlijks vallen in Nederland zo’n 1000 doden en tienduizenden gewonden in het verkeer. Uitlaatgassen van het gemotoriseerde wegverkeer vormen een minstens zo grote bedreiging voor de volksgezondheid. Met name dieselmotoren stoten stoffen uit (o.a. fijnstof en NOx) die de lucht ernstig vervuilen. Uit onderzoek blijkt dat duizenden mensen in Nederland hier letterlijk ziek van worden en in heel veel sterven vroegtijdig. Met name in Tilburg ligt het aantal mensen dat fysiek lijdt aan de slechte luchtkwaliteit hoger dan het landelijke gemiddelde.

Alternatief gebruik ruimte
Wanneer de gemeente straten afsluit voor het autoverkeer, kunnen bewoners laten zien dat de vrijgekomen ruimte ook op een andere manier gebruikt kan worden. De organisatie van bijvoorbeeld een groot autovrij ontbijt, een optocht van alternatieve vervoersmogelijkheden zoals Greencabs, paardentrams en riksja’s, een straatvoetbaltoernooi, halve marathon, skate- of fietstocht of een stepwedstrijd, het graveren van postcodes in fietsen, een gezondheidstest, fiets beschilderen samen met een kunstenaar, tweede hands-fietsen-beurs of een fietsende drumband, zou door de gemeente gestimuleerd en gefaciliteerd moeten worden. Te denken valt daarbij aan een eenvoudige vergunningsaanvraagprocedure en ondersteuning vanuit het ‘Verrijk je Wijk’ budget.

Geen juridische beletsels
De Amsterdamse bestuursrechter bepaalde in september 2000 in een kort geding dat de autovrije dag als zodanig een evenement is. De rechter oordeelde dat “een evenement dat bestaat uit maatregelen om te komen tot het verminderen van autobewegingen in een deel van de stad een gebeurtenis is die kan aangemerkt als een evenement”. Volgens de rechter is er sprake van “activiteiten bij een voor publiek toegankelijke gebeurtenis op de openbare weg. Het organiseren van een autovrije leefomgeving waarbij bewoners en bezoekers de gelegenheid wordt geboden het effect te ervaren van de minder aanwezige auto’s is als zodanig een evenement”. Deze uitspraak betekent dat op basis van de normale evenementenvergunning de wegen kunnen worden afgesloten. De rust van lege straten is een evenement, net als een wielerwedstrijd of kermis. Deze uitspraak betekent dat het als gemeente zeer eenvoudig is geworden om een vergunning af te geven om aangewezen gebieden af te sluiten voor het autoverkeer.

Ontheffingen op de autovrije zondag
Bewoners die binnen het afgesloten gebied wonen, worden direct geconfronteerd met de autovrije dag. De regeling hiervoor zou kunnen zijn dat mensen op de dag zelf wel uit het gebied mogen vertrekken maar niet het gebied in mogen. Goede en tijdige informatie hierover is van groot belang. Veel ouderen en gehandicapten kunnen normaal gebruik maken van het openbaar vervoer. Een beperkt deel kan dit echter niet. Op zichzelf is dit niet voldoende reden om direct een ontheffing te verlenen. Het is goed mogelijk om aan deze groep te vragen de auto één dagje per jaar te laten staan. Zeker onder ouderen is over het algemeen groot draagvlak om – vanwege wat meer rust en ruimte – de auto te laten staan. Ouderen en gehandicapten die de auto écht nodig hebben, kunnen worden doorverwezen naar de taxi. De kleine groep die ook hiervan geen gebruik kan maken en perse tijdens de autovrije dag wil of moet rijden, kan hiervoor een ontheffing krijgen.

Artsen, Openbare diensten (brandweer, politie, ambulance) en maatschappelijk werkers krijgen een ontheffing voor de autovrije zondag. Ook deze groep moet echter wel kritisch bekeken worden. Het gaat uiteraard uitsluitend om artsen die weekenddienst hebben en maatschappelijk werkers die tijdens de autovrije dag thuisbezoeken afleggen. Bedrijven vallen normaliter niet binnen de ontheffingsregeling. Wel bestaat de mogelijkheid om bijvoorbeeld laden en lossen toe te staan tot 10.00 uur, voor zover dit op zondag van toepassing is (te denken valt aan de horeca).